Ponaglenie na przewlekłość lub bezczynność w postępowaniu administracyjnym.
Czym jest przewlekłość a czym bezczynność ? Kiedy możemy się na nie powołać?
W postępowaniu administracyjnym obowiązuje ogólna zasada szybkości postępowania, co oznacza że organy administracji publicznej powinny działać w sprawie wnikliwie i szybko, posługując się możliwie najprostszymi środkami prowadzącymi do jej załatwienia. Innymi słowy mówiąc organy administracji publicznej obowiązane są załatwiać sprawy bez zbędnej zwłoki, zwłaszcza te sprawy, które mogą być rozpatrzone w oparciu o dowody przedstawione przez stronę lub w oparciu o fakty i dowody powszechnie znane albo znane z urzędu organowi, przed którym toczy się postępowanie, bądź są możliwe do ustalenia na podstawie danych, którymi rozporządza ten organ.
Załatwienie sprawy wymagającej postępowania wyjaśniającego powinno nastąpić nie później niż w ciągu miesiąca, a sprawy szczególnie skomplikowanej nie później niż w ciągu dwóch miesięcy od dnia wszczęcia postępowania. Natomiast o każdym przypadku niezałatwienia sprawy w terminie organ administracji publicznej jest obowiązany zawiadomić strony, podając przyczyny zwłoki i wskazując nowy termin załatwienia sprawy, także w przypadku zwłoki w załatwieniu sprawy z przyczyn niezależnych od organu.
Jeżeli nie załatwiono sprawy w terminie określonym w przepisach KPA lub innych przepisach szczególnych, ani w terminie wskazanym przez organ, stronie służy prawo do wniesienia ponaglenia na bezczynność organu.
Bezczynność organu musi być oczywista i nieznajdująca żadnego usprawiedliwienia w okolicznościach prawnych lub faktycznych sprawy, przy czym występuje ona nie tylko wówczas, gdy w prawnie ustalonym terminie organ nie podjął żadnych czynności w sprawie, ale również wtedy, gdy je podjął, lecz mimo ustawowego obowiązku nie zakończył ich wydaniem decyzji (ewentualnie postanowieniem).
Z kolei jeżeli postępowanie jest prowadzone dłużej niż jest to niezbędne do załatwienia sprawy mamy do czynienia z przewlekłością postępowania.
Ponaglenie na przewlekłość postępowania jest środkiem zaskarżenia, które odnosi się do sposobu prowadzenia postępowania, gdy jest ono prowadzone w sposób nieefektywny poprzez wykonywanie czynności w dużym odstępie czasu, co czasem powoduje, że formalnie organ nie pozostaje bezczynny. Jednakże organowi można wtedy skutecznie przedstawić zarzut niedochowania należytej staranności, gdyż postępowanie administracyjne, nie zakończyło się w rozsądnym terminie. Ten rozsądny termin możemy ocenić przez pryzmat art. 35 §3 Kodeksu postępowania administracyjnego, tj. po złożeniu określonego wniosku do organu, załatwienie sprawy powinno nastąpić nie później niż w ciągu miesiąca, a sprawy szczególnie skomplikowanej – nie później niż w ciągu dwóch miesięcy od dnia wszczęcia postępowania.
Środkiem zaskarżenia, które służy w walce z bezczynnością lub przewlekłością postępowania jest przewidziane w art. 37 § 1 k.p.a. ponaglenie. Istotne jest, że strona nie musi precyzować, czy wnosi ponaglenie z powodu bezczynności, czy przewlekłości. Rolą strony jest jedynie wskazanie, że jest niezadowolona z powodu braku rozstrzygnięcia, pomimo że upłynął w ocenie strony wystarczający czas do załatwienia jej sprawy.
Ponaglenie, jak każde podanie, powinno zawierać wskazanie osoby, od której pochodzi, jej adres i żądanie. Ponadto ponaglenie musi dodatkowo zawierać uzasadnienie. W zależności od formy wniesienia ponaglenia powinno być ono opatrzone podpisem (w przypadku podania pisemnego lub ustnego do protokołu) albo uwierzytelnione zgodnie z odrębnymi przepisami w przypadku formy elektronicznej.
W sytuacji, gdy docelowym adresatem ponaglenia jest organ prowadzący postępowanie (brak organu wyższego stopnia), stwierdzenie zasadności ponaglenia jest równoznaczne z koniecznością niezwłocznego załatwienia sprawy. Organ nie wydaje w takim przypadku postanowienia, ale przystępuje do rozstrzygnięcia sprawy, wobec której pozostawał w bezczynności lub przewlekłości.
Organ, przeciw któremu jest skierowane ponaglenie, niezwłocznie (nie później niż w terminie 7 dni) jest zobligowany przekazać je organowi wyższego stopnia wraz z odpisami akt sprawy oraz własnym stanowiskiem. Z chwilą otrzymania ponaglenia wraz z aktami sprawy rozpoczyna się postępowanie przed organem wyższego stopnia.
Jeżeli organ rozpatrujący ponaglenie uzna jego zasadność, jest obowiązany wydać postanowienie, w którym wskaże stan bezczynności lub przewlekłości z jednoczesną oceną w zakresie rażącego naruszenia prawa oraz zarządzi wyjaśnienie przyczyn i ustalenie osób winnych bezczynności lub przewlekłości, a także w razie potrzeby może zarządzić podjęcie środków zapobiegających bezczynności lub przewlekłości w przyszłości. Jeżeli sprawa nie została jeszcze zakończona, organ rozstrzygający ponaglenie wyznaczy nowy termin do załatwienia sprawy. Termin ten może być z urzędu przedłużony przez organ wyższego stopnia, jeżeli wyjdą na jaw istotne dla sprawy nowe okoliczności faktyczne lub nowe dowody wymagające dłuższego postępowania, nieznane w momencie wyznaczania terminu.
Powyższy artykuł nie stanowi porady ani opinii prawnej, a jedynie przedstawienie wybranych aspektów stanu prawnego na dzień jego sporządzenia. Indywidualne problemy prawne wymagają każdorazowo odrębnego rozpatrzenia i oceny.
.
Urszula Szyszka – radca prawny